Każda praca historyczna opowiada zarówno o przeszłości opisanej przez historyka, jak i o samym autorze i jego epoce - z jej wyobrażeniami o człowieku, regułach postępowania i prawach rządzących światem wraz z jej obawami i nadziejami związanymi z rozwojem tego, co w danym czasie zdawało się szczególnie cenne. Wszystkie te wyobrażenia, obawy i nadzieje, które można by również nazwać uwarunkowaniami politycznym, antropologicznymi, społecznymi, kulturowymi czy psychologicznymi twórczości historycznej, określamy mianem wyzwań i to właśnie one stanowią przedmiot studiów zgromadzonych w tej książce.