Janusz Szpotański (1929–2001), poeta, krytyk literacki, tłumacz. W 1964 roku napisał satyrę polityczną Cisi i Gęgacze, za którą został skazany na trzy lata więzienia.
Również w późniejszym okresie był szykanowany przez władze PRL za swoją twórczość. W latach siedemdziesiątych napisał Carycę i zwierciadło oraz Towarzysza Szmaciaka. Twórczość ta spotkała się z wielkim zainteresowaniem, o czym świadczą liczne przedruki jego utworów w wydawnictwach emigracyjnych i krajowych (pozacenzuralnych).
Prezentowany tom zawiera satyry polityczne Janusza Szpotańskiego, zgrupowane w trzech cyklach: Gnom, Caryca, Szmaciak.
„Co można robić, jak żyć, gdy świat wokoło zwariował, gdy panoszy się głupstwo wsparte na nagiej sile, z którą nie sposób wygrać? Można się tylko śmiać i naigrawać z tego! Słowem i samym istnieniem. Sposobem życia. Losem. Tak, bo Jego replika na „soc” i na „peerel” to nie tylko poezja – tych kilka świetnych satyr, łączących w sobie wnikliwą analizę tyranii i tryumfu ciemnoty z mistrzostwem języka i stylu – lecz również samo życie, jego forma, koleje i stoczone batalie, z bezprzykładnym procesem wytoczonym za słowo i ponad dwoma latami spędzonymi w więzieniu”.
– Antoni Libera