Kolej w prowincjach poznańskiej i śląskiej. Mechanizmy powstawania i funkcjonowania do 1914 roku. Ukazuje nieznane dotąd problemy administracyjne, zjawiska społeczne oraz architektoniczno-inżynieryjne wpływające na funkcjonowanie kolei w okresie jej najintensywniejszego rozwoju, przypadającego na XIX wiek. Istotą pracy jest zbadanie przemian, jakie niosło za sobą pojawienie się kolei, poprzez pryzmat osób, które przyczyniły się do jej powstania, dynamicznego rozwoju i sprawnego funkcjonowania. Tytułowe mechanizmy, czy inaczej reguły panujące podczas budowy i ewolucji kolei, przedstawiono poprzez zestawienie dwóch różnych pod wieloma względami prowincji poznańskiej i śląskiej. Umożliwia to wydobycie złożoności problemu zarządzania wciąż rozrastającym się organizmem kolejowym w dwóch różnych narodowo prowincjach, ukazanie ewolucji i postępu myśli architektonicznej i inżynieryjnej oraz postaw społecznych wobec kolei.