Czytelnik
wydanie I, Warszawa 1963
seria "Nike"
twarda płócienna okładka z obwolutą

tłumaczenie: Zofia Szleyen

Camilo José Cela - laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1989. W uzasadnieniu komisji noblowskiej otrzymał ją za bogatą i mocną prozę, która z powściągliwym współczuciem ukazuje bezbronne istnienie człowieka.
Jego proza uznawana jest przez krytyków za kwintesencję hiszpańskości. Powieść "Rodzina Pascuala Duarte" wydana w 1942 roku nawiązuje do tradycji powieści łotrzykowskiej, dając równocześnie początek nowemu kierunkowi literackiemu zwanemu tremendyzmem, który można określić jako hiszpańską odmianę egzystencjalizmu i którego artystycznym wyrazem jest między innymi malarstwo Picassa.

Książka przedstawia pesymistyczny pogląd na ludzką egzystencję. Cechuje ją determinizm oraz fatalizm, a życie ludzkie przedstawione jest jako życie w nędzy. Taki obraz związany jest z mroczną atmosferą powojennej ery. Bohaterów cechuje niepewność oraz samotność. Cierpią, a ich sytuacje życiowe są bardzo skrajne. Główny bohater wydaje się być ofiarą społeczeństwa lub choroby psychicznej. Powieść porusza tematykę życia na wsi, w Estremadurze, która była jednym z najbiedniejszych regionów w Hiszpanii, a ówczesnym głównym zajęciem ludności na tych ziemiach było polowanie, rybołówstwo i hodowla świń.

Autor przełamuje tabu, w bezpośredni sposób odwołuje się do tematów niepożądanych przez ówczesne społeczeństwo i zachowań, które nie odpowiadają normom społecznym. Często nawiązuje do przemocy, pojęcia zemsty i nienawiści, roli Kościoła w życiu człowieka oraz seksualności, która często rządzi zachowaniem bohaterów. Postacie są „zezwierzęcone”, zachowują się zgodnie ze swoim instynktem, wydaje się, że są wręcz pozbawione wszelkich uczuć, a przez to nieludzkie. Często są to postacie z marginesu społeczeństwa (np. żigolacy, prostytutki, niepełnosprawni). Są to jednostki różniące się od reszty społeczeństwa. Bohaterów cechuje brak nadziei na jakąkolwiek poprawę ich sytuacji życiowej.