"Diabeł Piątej Kolumny" to druga z kolei, o charakterze wspomnieniowym, książka Marii Michalczyk, która jako żołnierz Armii Krajowej pełniła funkcję szefa wywiadu wojskowego AK w placówce Dolno w Górach Świętokrzyskich. Wspomnienia bogato udokumentowane oraz wsparte wypowiedziami ludzi - świadkówopisywanych wydarzeń. Autorka pisze m.in.:

...starałam się pokazać, jak ta ogromna machina, jaką była "Piąta Kolumna", której trzon znajdował się w Bielsku, ukształtowała swoich działaczy, którzy miale być awangardą rozszerzenia niemieckiego "Lebensraum". Chodziło mi także o pokazanie, z jakim okrucieństwem przedstawiciele "Piątej Kolumny" dążyli do zniszczenia stawiających im opór i przeszkadzających w ogólnym planie niemieckim, którym było zniszczenie narodu polskiego.

...Chciałam również ukazać bohaterską postawę Polaków, którzy przez cały okres wojny prowadzili z szalejącym na naszej ziemi wrogiem nieustanną walkę...